Ол курдук быйыл Кэнтик нэһилиэгэр, Таркаев Савва Николаевич-Таркай Уус төрөөбүтэ 120 сылыгар уонна кыһыл көмүс уордьаннаах Аҕа дойду сэриитин кыттыылааҕа, Тумус Ыстапаан уола Тумусов Сысой Степанович-Уус Сочуой төрөөбүтэ 110 сылыгар аналлаах республиканскай таһымнаах тимир уустарын выставка күрэҕэ буолан ааста. Бу күрэххэ республикабыт араас муннуктарыттан уопсайа 10 улуустан 70 уус кыттыыны ылла. Бу күрэххэ саҥа уус эйгэтигэр үктэнэн эрэр оскуола уолаттарыттан саҕалаан норуот маастардарыгар тиийэ бэйэлэрэ чочуйан оҥорбут тимир оҥоһуктарын дьон-сэргэ дьүүлүгэр таһаардылар.
Уран уустар түһүлгэлэригэр хас биирдии оҥоһук искусство дэҥҥэ көстөр айымньыта. Бу үлэлэргэ уус дьон баай фантазиялахтарын көрдөрдүлэр. Бииртэн биир кэрэ оҥоһук дьон сэргэ биһирэбилин ылла. Васильев Александр Владимирович–Байдам уус Платон Алексеевич Ойуунускай «Дьулуруйар Ньургун Боотур» айымньытыгар олоҕурбут, саха норуотун култууратын үөскээһинин ойуулуур «Земля Олонхо» диэн композициятын харахпынан сөбүлээн, көрөөччү быһыытынан махталбын биллэрдим. Бу композицияҕа аллараа уонна орто дойду икки ардынан кыргыһыы буола турарын кэпсии олорор олонхоһут ойууламмыт.
Тамалакаан орто оскуолатын 11 кылааһын үөрэнээччитэ Терентьев Егор оҥорбут «Роза уонна Оноҕос» композициятын устуоруйата оҕону иитии психологиятын көрдөрөрүн сэҥээрдим. Аҕата Терентьев Семен Георгиевич уола төһө сиппитин-хоппутун тургутан көрөөрү нуучча остуоруйатын матыыбынан оҥотторбут. Роза ыраас таптал уонна кэрэ кыыс уобараһа буолар. Оноҕос - сытыы-сымса эр киһи мааны тэрилэ. Эдэр киһи бу оноҕоһунан ытыахтаах, тиийэн түспүт тиэргэниттэн ойоҕун талыахтаах. Дьиэлээх хаһаайыттарга тимиринэн оҥоһуллубут розатын туттаран, сатабыллаах күтүөт кэлбитин көрдөрүөхтээх. Бу маннык композицияны аҕа киһи уолун иитиитигэр улахан оруолу оонньуур дии саныыбын.
Көрөөччүлэр сөхпүт, махтаммыт оҥоһуктара Таатта улууһун Томтор нэһилиэгин уустара Максимов Алексей Иванович уонна Шамаев Феликс Дмитриевич «Саамай улахан саха быһаҕа» буолла. Быһах уһуна 200см, ыйааһына-27,8 кг., биитин уһуна - 100 см., биитин туората-15 см., халыҥа -2,5 см. Быһаҕы тимиртэн, алтантан оҥорбуттар. Бу быһаҕы Таатта улууһугар «Моҕол ураһа» арыллыытыгар анаан чочуйан, уустаан-ураннаан оҥорбуттар.
Оҕолорго уус-уран оҥоһук күрэҕэр 13 оҕо кыттыыны ылбытыттан 1 бочуоттаах миэстэни Кэнтик нэһилиэгиттэн Андреев Байсен, 2 миэстэни Мэҥэ Хаҥаластан Борисов Анатолий, 3 миэстэни Ньурба улууһуттан Тобонов Алексей ыллылар. Эдэр уустарга ситиһиини, үрдүк чыпчааллары дабайалларыгар баҕарабыт.
Улахан дьоҥҥо уус-уран оҥоһукка 18 уус кыттыбытыттан 1 миэстэ Константинов Павел Антонович-Кэнтик нэһилиэгэ, 2 миэстэ Томский Семен Семенович-Бүлүү улууһа, 3 миэстэ Афанасьев Ариан Васильевич-Ньурба улууһа буоллулар.
Бастыҥ анньыы күрэҕэр 17 уус бэйэтэ оҥорбут анньыытын тургутан көрдө. Бастыҥ 3 мүнүүтэ 16 сөкүүндэ бириэмэни көрдөрөн Сунтаар улууһуттан Татаканов Владимир Андреевич бочуоттаах 1 миэстэни ылла.
«Саха кылаан биилээҕэ» саха тимириттэн оҥоһуллубут быһах күрэҕэр барыта 12 уус быһаҕа тургутууну ааста.
«Булат» тигельнай ыстаалтан оҥоһуллубут быһах күрэҕэр 7 уус быһаҕын тургуттулар. «Дэгиттэр быһах» саха быһаҕын күрэҕэр 35 быһах тургутууну ааста. Кылаан аат хаһаайына Хаҥалас улууһуттан Аммосов Роман Алексеевич буолла.
Туох баар түһүмэххэ барытыгар ситиһиилээхтик кыттан «Кылаан чыпчаал» анал ааты Нам улууһуттан Говоров Леонид Прокопьевич ылла.
Дьүүллүүр сүбэ бастыҥтан бастыҥ тимиртэн уус-уран оҥоһугу саха хомуһун, кыптыыйы, дьэрэкээн көстүүлээх композициялары талан ылан наҕараадалаата, анал бириистэри туттарда.
Кэнтик нэһилиэгин олохтоохторугар, тэрийээччилэр бу маннык сэргэх күрэҕи ыыппыттарыгар махтанабын, инникитин сыл ахсын «Чап уустара» күрэх ыытыллыа диэн улахан эрэллээхпин. Кыттааччыларга сыралаах үлэлэригэр ситиһиини баҕарабын, төрүт үгэстэрбитин сүгэ сылдьалларыгар уонна тарҕаталларыгар махтанабын!
Власьева Аина, 11 кылаас үөрэнээччитэ, ГБОУ РС(Я) ВВРЛИ М.А.Алексеева